INTEGRIS Pharma | Σπάνιες και Γενετικές Μεταβολικές Παθήσεις

Σπάνιες και Γενετικές Μεταβολικές Παθήσεις

Σπάνιες ονομάζονται οι παθήσεις που πλήττουν μικρό αριθμό ατόμων σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ένα νόσημα θεωρείται σπάνιο όταν προσβάλει 5 στα 10.000 άτομα στην κοινότητα.¹
Εκτιμάται πως στην Ελλάδα νοσούν από σπάνια νοσήματα περίπου 350.000 με 600.000 συνάνθρωποί μας και πάνω από 30 εκατ. άνθρωποι στην Ευρώπη.²
Συνολικά έχουν καταγραφεί παγκοσμίως 6.000 – 8.000 σπάνιες παθήσεις.
Το 72% των σπάνιων ασθενειών είναι γενετικές, ενώ άλλες είναι αποτέλεσμα λοιμώξεων, καρκίνων, αλλεργιών και περιβαλλοντικών αιτιών. Μέχρι σήμερα, για πολλές σπάνιες παθήσεις η αιτία παραμένει άγνωστη.^3,4

Σπάνιες και Γενετικές Μεταβολικές Παθήσεις

Σπάνιες ονομάζονται οι παθήσεις που πλήττουν μικρό αριθμό ατόμων σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Σύμφωνα με τον ορισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ένα νόσημα θεωρείται σπάνιο όταν προσβάλει 5 στα 10.000 άτομα στην Κοινότητα.¹
Εκτιμάται πως στην Ελλάδα νοσούν από σπάνια νοσήματα περίπου 350.000 με 600.000 συνάνθρωποί μας και πάνω από 30 εκατ. άνθρωποι στην Ευρώπη.²
Συνολικά έχουν καταγραφεί παγκοσμίως 6.000 – 8.000 σπάνιες παθήσεις.
Το 72% των σπάνιων ασθενειών είναι γενετικές, ενώ άλλες είναι αποτέλεσμα λοιμώξεων, καρκίνων, αλλεργιών και περιβαλλοντικών αιτιών. Μέχρι σήμερα, για πολλές σπάνιες παθήσεις η αιτία παραμένει άγνωστη.^3,4

Για πολλές από αυτές, σημεία ή συμπτώματα μπορεί να παρατηρηθούν κατά τη γέννηση ή την παιδική ηλικία, ωστόσο, πάνω από το 50% αυτών εμφανίζονται κατά την ενηλικίωση ή αργότερα⁴.

Σχετικά κοινά συμπτώματα μπορεί να υποκρύπτουν υποκείμενες σπάνιες ασθένειες οδηγώντας σε λανθασμένη διάγνωση και καθυστέρηση της θεραπείας.⁴
Έτσι, αν και διαφορετικές, όλες οι σπάνιες ασθένειες μοιράζονται παρόμοιες κλινικές προκλήσεις, καθώς οι περισσότεροι κλινικοί γιατροί μπορεί να μην έχουν εμπειρία με την αναγνώριση ή τη διαχείριση της συντριπτικής πλειοψηφίας των σπάνιων ασθενειών. Η διάγνωση συχνά καθυστερεί ή είναι λανθασμένη και η βέλτιστη κλινική διαχείριση επιτυγχάνεται πιο δύσκολα.⁵

Βιβλιογραφία

https://eody.gov.gr/disease/spania-nosimata/
https://rarediseasesgreece.gr/
https://www.eurordis.org/
https://www.orpha.net/
Haendel M, Vasilevsky N, Unni D, Bologa C, Harris N, Rehm H, Hamosh A, Baynam G, Groza T, McMurry J, Dawkins H, Rath A, Thaxon C, Bocci G, Joachimiak MP, Köhler S, Robinson PN, Mungall C, Oprea TI. How many rare diseases are there? Nat Rev Drug Discov. 2020 Feb;19(2):77-78. doi: 10.1038/d41573-019-00180-y. PMID: 32020066; PMCID: PMC7771654.)

Πολυνευροπάθεια στην Κληρονομική

Αμυλοείδωση από
Τρανσυθυρετινη (hATTR)

Η κληρονομική αμυλοείδωση από τρανσθυρετίνη (hATTR) είναι μια σπάνια κληρονομική διαταραχή που προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή της πρωτεΐνης τρανσθυρετίνης (TTR).

Διαβάστε Περισσότερα

Οι μεταλλάξεις αποσταθεροποιούν την τρανσθυρετίνη με αποτέλεσμα αυτή λανθασμένα να διασπάται να επανασυναρμολογείται και να συσσωρεύεται σε ινίδια αμυλοειδούς. Τα ινίδια αμυλοειδούς που εναποτίθενται σε διάφορα όργανα του σώματος ευθύνονται για το ευρύ, πολυσυστημικό φάσμα της συμπτωματολογίας στην hAATR.

Το περιφερικό νευρικό σύστημα (αυτόνομο και σωματικό) και η καρδιά είναι δύο όργανα που συνήθως πλήττονται.¹

Η πολυνευροπάθεια στην κληρονομική αμυλοείδωση από τρανσθυρετίνη εκδηλώνεται συνήθως ως προοδευτική περιφερική νευροπάθεια με κυρίως αισθητηριακή συμμετοχή.²

Καθώς τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή και να αποδίδονται σε άλλες πιο κοινές παθήσεις η έγκαιρη και ορθή διάγνωση μπορεί να είναι σχετικά δύσκολη.

Οι καθυστερήσεις στη διάγνωση της ATTR μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τους ασθενείς που μπορεί τελικά να αναπτύξουν τελικού σταδίου ανεπάρκεια βασικών οργάνων. Η ανάπτυξη νέων θεραπειών που φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές εάν ξεκινήσουν νωρίς καθιστά επιτακτική ανάγκη για τους κλινικούς ιατρούς την έγκαιρη αναγνώριση των σημείων και συμπτωμάτων που είναι ενδεικτικά της νόσου.³

Βιβλιογραφία

Manganelli F, Fabrizi GM, Luigetti M, Mandich P, Mazzeo A, Pareyson D. Hereditary transthyretin amyloidosis overview. Neurol Sci. 2022 Dec;43(Suppl 2):595-604. doi: 10.1007/s10072-020-04889-2. Epub 2020 Nov 14. PMID: 33188616; PMCID: PMC9780126)
Vélez-Santamaría V, Nedkova-Hristova V, Morales de la Prida M, Casasnovas C. Hereditary Transthyretin Amyloidosis with Polyneuropathy: Monitoring and Management. Int J Gen Med. 2022 Dec 20;15:8677-8684. doi: 10.2147/IJGM.S338430. PMID: 36573111; PMCID: PMC9789700.
Benson MD, Dasgupta NR, Rao R. Diagnosis and Screening of Patients with Hereditary Transthyretin Amyloidosis (hATTR): Current Strategies and Guidelines. Ther Clin Risk Manag. 2020 Aug 14;16:749-758. doi: 10.2147/TCRM.S185677. PMID: 32884276; PMCID: PMC7434568

Σύνδρομο Οικογενούς
	Χυλομικροναιμίας (FCS) To σύνδρομο οικογενούς χυλομικροναιμίας (FCS) είναι μια σπάνια κληρονομική πάθηση με εκτιμώμενο επιπολασμό 1/1.000.000 στον πληθυσμό, αν και πιθανώς υποαναγνωρίζεται και υποδιαγιγνώσκεται.¹

Διαβάστε Περισσότερα


Σύνδρομο Οικογενούς
	Χυλομικροναιμίας (FCS) To σύνδρομο οικογενούς χυλομικροναιμίας (FCS) είναι μια σπάνια κληρονομική πάθηση με εκτιμώμενο επιπολασμό 1/1.000.000 στον πληθυσμό, αν και πιθανώς υποαναγνωρίζεται και υποδιαγιγνώσκεται.¹ Διαβάστε Περισσότερα Χαρακτηρίζεται από απώλεια της δραστηριότητας της λιποπρωτεϊνικής λιπάσης με αποτέλεσμα τη συσσώρευση χυλομικρών στο πλάσμα και αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, 10 με 100 φορές περισσότερα από τα ανώτερα φυσιολογικά.^1,2 Τα αυξημένα τριγλυκερίδια προκαλούν αρκετές επιπλοκές στους ασθενείς, με σοβαρότερη τα υποτροπιάζοντα επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας, μια επιπλοκή που μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Ως εκ τούτου, ο εντοπισμός ασθενών με FCS για την εφαρμογή κατάλληλης θεραπείας για τον μετριασμό του κινδύνου οξείας παγκρεατίτιδας είναι εξαιρετικά σημαντικός. Βιβλιογραφία (Ueda M. Familial chylomicronemia syndrome: importance of diagnostic vigilance. Transl Pediatr. 2022 Oct;11(10):1588-1594. doi: 10.21037/tp-22-488. PMID: 36345451; PMCID: PMC9636463) Witztum JL, Gaudet D, Freedman SD, Alexander VJ, Digenio A, Williams KR, Yang Q, Hughes SG, Geary RS, Arca M, Stroes ESG, Bergeron J, Soran H, Civeira F, Hemphill L, Tsimikas S, Blom DJ, O’Dea L, Bruckert E. Volanesorsen and Triglyceride Levels in Familial Chylomicronemia Syndrome. N Engl J Med. 2019 Aug 8;381(6):531-542. doi: 10.1056/ NEJMoa1715944. PMID: 31390500)

Πολυσακχαρίδωση τύπου VII

(MPS VII ή Νόσος Sly)

Η πολυσακχαρίδωση τύπου VII είναι μία ιδιαιτέρως σπάνια, ετερογενής, προοδευτικά επιδεινούμενη νευρομεταβολική διαταραχή, που οφείλεται στην ανεπάρκεια του λυσοσωματικού ενζύμου β- γλυκουρονιδάση^1,2.

Διαβάστε Περισσότερα

Η ανεπάρκεια της β- γλυκουρονιδάσης έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση γλυκοζαμινογλυκάνων (glycosaminoglycans, GAGs) στα λυσοσώματα πολλών ιστών του οργανισμού προκαλώντας πολύ-οργανική βλάβη, μειωμένη γνωστική λειτουργία και μειωμένο προσδόκιμο ζωής³. Οι GAGs είναι απαραίτητα συστατικά της εξωκυττάριας ουσίας και συμμετέχουν σε ζωτικές λειτουργίες όπως η αγγειογένεση, η κυτταρική προσκόλληση, η κυτταρική ανάπτυξη και η οργανογένεση⁴.

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 200 ασθενείς με MPS VII παγκοσμίως, αλλά, είναι πιθανό η συχνότητα/ επίπτωση της νόσου να έχει υποτιμηθεί, διότι πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν ιδιοπαθή άνοσο εμβρυικό ύδρωπα και μπορεί να καταλήξουν πριν τεθεί η διάγνωση, ενώ, εκείνοι με ήπια νόσο μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικοί για όλη τους τη ζωή^1,3.

Η MPS VII κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα¹. Τα πιο κοινά χαρακτηριστικά της νόσου, εκτός από τον άνοσο εμβρυικό ύδρωπα, είναι συγκεκριμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά, διαταραχές στην ανάπτυξη, χαρακτηριστικό κοντό ανάστημα, οι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις σε ώτα και κατώτερο αναπνευστικό, καρδιολογικά προβλήματα, κήλες, ηπατομεγαλία, σπληνομεγαλία και νοητική έκπτωση, σε βαρύτητα που ποικίλει ανά ασθενή¹. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι παρόντα από την προγεννητική περίοδο ή μετά τη γέννηση⁵.

Η διάγνωση της νόσου μετά τη γέννηση βασίζεται στη μέτρηση των GAGs στα ούρα, στη μέτρηση της δραστηριότητας του ενζύμου και στον απαραίτητο γενετικό έλεγχο³.

Η σπανιότητακαι η ετερογένεια της νόσου σε συνδυασμό με την περιορισμένη πρόσβαση σε διαγνωστικά μέσα, συμβάλουν στην καθυστέρηση της διάγνωσης^1,5.

J Med Genet. 2016;53:403;
Genet Med 2017;19:983 988
Rheumatology ( Oxford). 2011; suppl 5):v4;
Crit Care . 2006;10:237; 2.
Genet Med 2017;19:983 988;

Διαταραχές Οξείδωσης

Λιπαρών Οξέων
Μακράς Αλύσου (LC-FAODs)

Οι διαταραχές της οξείδωσης των λιπαρών οξέων (fatty acids oxidation deficiencies, FAODs) είναι ένα σύνολο σπάνιων νόσων που κληρονομούνται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα και έχουν αναγνωριστεί ως σημαντικές αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας¹.

Διαβάστε Περισσότερα

Τα λιπαρά οξέα (βραχείας, μέσης, μακράς ή πολύ μακράς αλύσου) χρησιμοποιούνται από τον οργανισμό ως πηγή ενέργειας. Προκειμένου να παραχθεί η ενέργεια, εισέρχονται στα μιτοχόνδρια (οργανίδια των ευκαρυωτικών κυττάρων) όπου υφίστανται β- οξείδωση, μια μεταβολική διαδικασία στην οποία συμμετέχει μια σειρά ενζύμων.

Οι διαταραχές της οξείδωσης των λιπαρών οξέων μακράς αλύσου (LC-FAODs) προκαλούνται από την δυσλειτουργία των ενζύμων που συμμετέχουν στην μεταφορά ή/ και στη β- οξείδωση των λιπαρών οξέων μακράς αλύσου και από τη συσσώρευση τοξικών ουσιών στους ιστούς των οργάνων.

Τα κλινικά συμπτώματα της νόσου ποικίλουν σε βαρύτητα και μπορεί να εκτείνονται από μυϊκή κόπωση κατά την σωματική άσκηση (στους ενήλικες) μέχρι μυοκαρδιοπάθεια και αιφνίδιο θάνατο (σε νεογνά και βρέφη). Στα συνήθη συμπτώματα ανήκουν και η υπογλυκαιμία, η διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας, η μυοπάθεια των σκελετικών μυών και της καρδιάς, η ραβδομυόλυση και η εκφύλιση του αμφιβληστροειδούς².

Η διάγνωση των LC-FAODs μπορεί να γίνει κατά τη γέννηση, με εφαρμογή προληπτικού screening για μεταβολικές νόσους σε ιδιωτικό πλαίσιο, καθώς προς το παρόν ο έλεγχος για LC-FAODs δεν περιλαμβάνεται στις παθήσεις που ελέγχονται βάσει του εθνικού προγράμματος Προληπτικού Ελέγχου Νεογνών. Σε περίπτωση που το ΝΒS δεν είναι διαθέσιμο αλλά τίθεται η υποψία της νόσου, ο κλινικός γιατρός θα προχωρήσει σε έναν πιο ενδελεχή έλεγχο, ο οποίος μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει και τη μέτρηση ολικών και ελεύθερων καρνιτινών στο αίμα, καθώς και προσδιορισμό του προφίλ ακυλ- καρνιτινών στο πλάσμα αίματος. Η διάγνωση τίθεται αναμφισβήτητα, με τον κατάλληλο γενετικό έλεγχο³.

Η αντιμετώπιση των LC-FAODs είναι συμπτωματική, περιλαμβάνει την αποφυγή της νηστείας, την πρόληψη οξέων κρίσεων μεταβολικής διαταραχής και ειδική ιατρική προσωποποιημένη διατροφή⁴.

Βιβλιογραφία

Rinaldo P, Matern D, Bennett MJ ,Annu, Rev Physiol. 2002;64:477.
Marsden D, Bedrosian CL, Vockley J, Genet Med. 2021;23(5):816.
Merritt JL 2nd, Vedal S, Abdenur JE, Au SM, Barshop BA, Feuchtbaum L, Harding CO, Hermerath C, Lorey F, Sesser DE, Thompson JD, Yu A, Mol Genet Metab. 2014;111(4):484.
Joshua J Baker, Barbara K Burton, touchREV Endocrinol. 2021 Nov; 17(2): 108–111

Σύνδρομο

Alagille (ALGS)

Το σύνδρομο Alagille είναι ένα σπάνιο γενετικό νόσημα, με επίπτωση 1:30.000- 50.000¹. Πρόκειται για νόσημα που κληρονομείται με τον αυτοσωμικό επικρατούν χαρακτήρα, δηλαδή, τα τέκνα ενός ασθενούς με σύνδρομο Alagille έχουν 50% πιθανότητα να νοσούν.

Διαβάστε Περισσότερα

Το σύνδρομο Alagille οφείλεται σε μεταλλάξεις σε κάποια γονίδια (JAG1 ή NOTCH2), οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την ελαττωματική μορφογένεση των χοληφόρων πόρων που βρίσκονται μέσα στο ήπαρ και ανωμαλίες στην σκελετική, οφθαλμική, καρδιαγγειακή και νεφρική ανάπτυξη². Η έλλειψη των χοληφόρων πόρων που χαρακτηρίζει το ALGS οδηγεί σε μειωμένη ροή της χολής, συσσώρευση χολικών οξέων και χολοστατική ηπατική βλάβη.

To 40% των ασθενών κληρονομούν τη μετάλλαξη από τους γονείς τους, ενώ, το 60% εμφανίζει de novo μεταλλάξεις³.

Τα συμπτώματα του συνδρόμου Alagille εμφανίζονται από τη γέννηση και περιλαμβάνουν την ικτερική χροιά του δέρματος και τον ιδιαίτερα έντονο κνησμό^4,5. Μάλιστα, ο χολοστατικός κνησμός που προκαλεί το σύνδρομο Alagille είναι ο πιο έντονος από οποιαδήποτε ηπατική νόσο⁶. Παράλληλα, εμπλέκονται και συμπτώματα από άλλα συστήματα, όπως το σκελετικό (Βutterfly vertebrae, χαρακτηριστικό προσωπείο με προέχον μέτωπο, εισέχοντες οφθαλμούς και αιχμηρό πηγούνι), το καρδιαγγειακό (στένωση πνευμονικής, τετραλογία Fallot), απώλεια ακοής, οφθαλμικές διαταραχές (οπίσθιο εμβρυότοξο) και διαταραχές από τους νεφρούς (δυσπλασία, νεφρική σωληναριακή οξέωση)^1,5,7. Συχνά είναι και τα ξανθώματα (εναποθέσεις λίπους στις εκτείνουσες επιφάνειες που σχηματίζονται ως αποτέλεσμα της αυξημένης χοληστερόλης) επηρεάζοντας το 30- 42% των ασθενών^5,8.

Εφόσον τεθεί η υποψία του συνδρόμου Alagille σε νεογνό ή βρέφος με χολόσταση, ίκτερο και μορφολογικά ή άλλα κλινικά ευρήματα, ακολουθεί ένας ευρύς εργαστηριακός έλεγχος, που πιθανόν θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Εάν η διάγνωση δεν έχει τεθεί, αλλά, τα ευρήματα συνηγορούν υπέρ του ALGS, πιθανόν ο ασθενής να υποβληθεί και σε γενετικό έλεγχο^3,8.

Η δυσκολία στη διάγνωση του ALGS οφείλεται στο γεγονός ότι τα συμπτώματα του θα μπορούσαν να οφείλονται και σε άλλες νόσους εξίσου σπάνιες, όπως η ατρησία χοληφόρων ή η προϊούσα οικογενής ενδοηπατική χολόσταση. Μάλιστα, μια μη απαραίτητη χειρουργική παρέμβαση θα μπορούσε να επιδεινώσει την πορεία της νόσου⁹.

Το ALGS οδηγεί σε προοδευτική ηπατική ανεπάρκεια, με ένα ποσοστό 24% – 42% των ασθενών να επιβιώνουν χωρίς μεταμόσχευση ήπατος στην ηλικία των 18,5 ετών¹⁰, ενώ, οι καρδιαγγειακές επιπλοκές αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας όχι μόνο στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες ασθενείς που πάσχουν από ALGS και πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Το ALGS είναι μια πολυσυστηματική διαταραχή που απαιτεί μια διεπιστημονική ομάδα εξειδικευμένων παιδιάτρων και παθολόγων για την αποτελεσματική διαχείριση και διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης μαζί με μια καλή ποιότητα ζωής σε αυτούς τους εύθραυστους ασθενείς¹¹.

Eur J Hum Genet 2014; 22.
J Hepatol 2016; 65:631–642.
Diagnostics 2020; 10:907–924.
Med Sci Monit 2014; 20:476–480;
J Pediatr Gastroenterol Nutr 2018; 67:148–156;
J Pediatr Gastroenterol Nutr 2010; 51:759–765;
Eur J Hum Genet 2012; 20:251–257.
Appl Clin Genet 2016;9:75-82
International Liver Congress (EASL), 2020
Kamath BM, et al. Hepatol Comms 2020; 4:387–398.
J Multidiscip Healthc. 2022; 15: 353–364.


Σύνδρομο
	Alagille (ALGS) Το σύνδρομο Alagille είναι ένα σπάνιο γενετικό νόσημα, με επίπτωση 1:30.000- 50.000¹. Πρόκειται για νόσημα που κληρονομείται με τον αυτοσωμικό επικρατούν χαρακτήρα, δηλαδή, τα τέκνα ενός ασθενούς με σύνδρομο Alagille έχουν 50% πιθανότητα να νοσούν. Διαβάστε Περισσότερα Το σύνδρομο Alagille οφείλεται σε μεταλλάξεις σε κάποια γονίδια (JAG1 ή NOTCH2), οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την ελαττωματική μορφογένεση των χοληφόρων πόρων που βρίσκονται μέσα στο ήπαρ και ανωμαλίες στην σκελετική, οφθαλμική, καρδιαγγειακή και νεφρική ανάπτυξη². Η έλλειψη των χοληφόρων πόρων που χαρακτηρίζει το ALGS οδηγεί σε μειωμένη ροή της χολής, συσσώρευση χολικών οξέων και χολοστατική ηπατική βλάβη. To 40% των ασθενών κληρονομούν τη μετάλλαξη από τους γονείς τους, ενώ, το 60% εμφανίζει de novo μεταλλάξεις³. Τα συμπτώματα του συνδρόμου Alagille εμφανίζονται από τη γέννηση και περιλαμβάνουν την ικτερική χροιά του δέρματος και τον ιδιαίτερα έντονο κνησμό^4,5. Μάλιστα, ο χολοστατικός κνησμός που προκαλεί το σύνδρομο Alagille είναι ο πιο έντονος από οποιαδήποτε ηπατική νόσο⁶. Παράλληλα, εμπλέκονται και συμπτώματα από άλλα συστήματα, όπως το σκελετικό (Βutterfly vertebrae, χαρακτηριστικό προσωπείο με προέχον μέτωπο, εισέχοντες οφθαλμούς και αιχμηρό πηγούνι), το καρδιαγγειακό (στένωση πνευμονικής, τετραλογία Fallot), απώλεια ακοής, οφθαλμικές διαταραχές (οπίσθιο εμβρυότοξο) και διαταραχές από τους νεφρούς (δυσπλασία, νεφρική σωληναριακή οξέωση)^1,5,7. Συχνά είναι και τα ξανθώματα (εναποθέσεις λίπους στις εκτείνουσες επιφάνειες που σχηματίζονται ως αποτέλεσμα της αυξημένης χοληστερόλης) επηρεάζοντας το 30- 42% των ασθενών^5,8. Εφόσον τεθεί η υποψία του συνδρόμου Alagille σε νεογνό ή βρέφος με χολόσταση, ίκτερο και μορφολογικά ή άλλα κλινικά ευρήματα, ακολουθεί ένας ευρύς εργαστηριακός έλεγχος, που πιθανόν θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση. Εάν η διάγνωση δεν έχει τεθεί, αλλά, τα ευρήματα συνηγορούν υπέρ του ALGS, πιθανόν ο ασθενής να υποβληθεί και σε γενετικό έλεγχο^3,8. Η δυσκολία στη διάγνωση του ALGS οφείλεται στο γεγονός ότι τα συμπτώματα του θα μπορούσαν να οφείλονται και σε άλλες νόσους εξίσου σπάνιες, όπως η ατρησία χοληφόρων ή η προϊούσα οικογενής ενδοηπατική χολόσταση. Μάλιστα, μια μη απαραίτητη χειρουργική παρέμβαση θα μπορούσε να επιδεινώσει την πορεία της νόσου⁹. Το ALGS οδηγεί σε προοδευτική ηπατική ανεπάρκεια, με ένα ποσοστό 24% – 42% των ασθενών να επιβιώνουν χωρίς μεταμόσχευση ήπατος στην ηλικία των 18,5 ετών¹⁰, ενώ, οι καρδιαγγειακές επιπλοκές αποτελούν σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας όχι μόνο στα παιδιά αλλά και στους ενήλικες ασθενείς που πάσχουν από ALGS και πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν νωρίτερα. Το ALGS είναι μια πολυσυστηματική διαταραχή που απαιτεί μια διεπιστημονική ομάδα εξειδικευμένων παιδιάτρων και παθολόγων για την αποτελεσματική διαχείριση και διασφάλιση της μακροπρόθεσμης επιβίωσης μαζί με μια καλή ποιότητα ζωής σε αυτούς τους εύθραυστους ασθενείς¹¹. Eur J Hum Genet 2014; 22. J Hepatol 2016; 65:631–642. Diagnostics 2020; 10:907–924. Med Sci Monit 2014; 20:476–480; J Pediatr Gastroenterol Nutr 2018; 67:148–156; J Pediatr Gastroenterol Nutr 2010; 51:759–765; Eur J Hum Genet 2012; 20:251–257. Appl Clin Genet 2016;9:75-82 International Liver Congress (EASL), 2020 Kamath BM, et al. Hepatol Comms 2020; 4:387–398. J Multidiscip Healthc. 2022; 15: 353–364.


Νόσος Wilson H νόσος Wilson (WD), παλαιοτέρα γνωστή και ως ηπατοφακοειδής εκφύλιση, είναι μία σπάνια κληρονομική γενετική διαταραχή, κληρονομούμενη με αυτοσωματικό υπολειπόμενο τρόπο.

Διαβάστε Περισσότερα

Προκαλείται από μεταλλάξεις στο ATP7B γονίδιο – το οποίο κωδικοποιεί μια διαμεμβρανική πρωτεΐνη μεταφοράς χαλκού – διαταράσσοντας έτσι την απομάκρυνσή του και οδηγώντας σε συσσώρευση χαλκού σε ήπαρ, εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα.¹

Η συνήθης ηλικία εμφάνισης είναι 4-40 ετών, ωστόσο στη βιβλιογραφία ως νεότερη ηλικία καταγράφεται αυτή των 3 ετών και ως μεγαλύτερη αυτή των 70 ετών. ²

Η κλινική πορεία μπορεί να ποικίλει ως προς τον τύπο και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, αλλά η προοδευτική ηπατική νόσος είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό. Οι ασθενείς μπορούν επίσης να παρουσιάσουν νευρολογικές διαταραχές και ψυχιατρικά συμπτώματα καθώς και οφθαλμολογικές εκδηλώσεις (δακτύλιοι Kayser-Fleischer).

Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν σε κάθε ασθενή με αδιευκρίνιστες διαταραχές ηπατικής λειτουργίας, ιδιαίτερα όταν σχετίζονται με νευρολογικές ή ψυχιατρικές διαταραχές, να εξετάζεται το ενδεχόμενο να πάσχει από τη νόσο Wilson.³

Εάν η διάγνωση επιβεβαιωθεί η θεραπεία λαμβάνεται δια βίου.

Βιβλιογραφία

Członkowska A, Litwin T, Dusek P, Ferenci P, Lutsenko S, Medici V, Rybakowski JK, Weiss KH, Schilsky ML. Wilson disease. Nat Rev Dis Primers. 2018 Sep 6;4(1):21. doi: 10.1038/s41572-018-0018-3. PMID: 30190489; PMCID: PMC6416051
Alkhouri N, Gonzalez-Peralta RP, Medici V. Wilson disease: a summary of the updated AASLD Practice Guidance. Hepatol Commun. 2023 May 15;7(6):e0150. doi: 10.1097/HC9.0000000000000150. PMID: 37184530; PMCID: PMC10187853
Schilsky ML, Roberts EA, Bronstein JM, Dhawan A, Hamilton JP, Rivard AM, Washington MK, Weiss KH, Zimbrean PC. A multidisciplinary approach to the diagnosis and management of Wilson disease: 2022 Practice Guidance on Wilson disease from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2022 Dec 7. doi: 10.1002/hep.32801. Epub ahead of print. PMID: 36151586.


Νόσος Wilson
	H νόσος Wilson (WD), παλαιοτέρα γνωστή και ως ηπατοφακοειδής εκφύλιση, είναι μία σπάνια κληρονομική γενετική διαταραχή, κληρονομούμενη με αυτοσωματικό υπολειπόμενο τρόπο. Διαβάστε Περισσότερα Προκαλείται από μεταλλάξεις στο ATP7B γονίδιο – το οποίο κωδικοποιεί μια διαμεμβρανική πρωτεΐνη μεταφοράς χαλκού – διαταράσσοντας έτσι την απομάκρυνσή του και οδηγώντας σε συσσώρευση χαλκού σε ήπαρ, εγκέφαλο και άλλα ζωτικά όργανα.¹ Η συνήθης ηλικία εμφάνισης είναι 4-40 ετών, ωστόσο στη βιβλιογραφία ως νεότερη ηλικία καταγράφεται αυτή των 3 ετών και ως μεγαλύτερη αυτή των 70 ετών. ² Η κλινική πορεία μπορεί να ποικίλει ως προς τον τύπο και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, αλλά η προοδευτική ηπατική νόσος είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό. Οι ασθενείς μπορούν επίσης να παρουσιάσουν νευρολογικές διαταραχές και ψυχιατρικά συμπτώματα καθώς και οφθαλμολογικές εκδηλώσεις (δακτύλιοι Kayser-Fleischer). Οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν σε κάθε ασθενή με αδιευκρίνιστες διαταραχές ηπατικής λειτουργίας, ιδιαίτερα όταν σχετίζονται με νευρολογικές ή ψυχιατρικές διαταραχές, να εξετάζεται το ενδεχόμενο να πάσχει από τη νόσο Wilson.³ Εάν η διάγνωση επιβεβαιωθεί η θεραπεία λαμβάνεται δια βίου. Βιβλιογραφία Członkowska A, Litwin T, Dusek P, Ferenci P, Lutsenko S, Medici V, Rybakowski JK, Weiss KH, Schilsky ML. Wilson disease. Nat Rev Dis Primers. 2018 Sep 6;4(1):21. doi: 10.1038/s41572-018-0018-3. PMID: 30190489; PMCID: PMC6416051 Alkhouri N, Gonzalez-Peralta RP, Medici V. Wilson disease: a summary of the updated AASLD Practice Guidance. Hepatol Commun. 2023 May 15;7(6):e0150. doi: 10.1097/HC9.0000000000000150. PMID: 37184530; PMCID: PMC10187853 Schilsky ML, Roberts EA, Bronstein JM, Dhawan A, Hamilton JP, Rivard AM, Washington MK, Weiss KH, Zimbrean PC. A multidisciplinary approach to the diagnosis and management of Wilson disease: 2022 Practice Guidance on Wilson disease from the American Association for the Study of Liver Diseases. Hepatology. 2022 Dec 7. doi: 10.1002/hep.32801. Epub ahead of print. PMID: 36151586.

Συγγενής

Υπερπλασία
Επινεφριδίων

Η συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων (Σ.Υ.Ε.) περιλαμβάνει μια ομάδα διαταραχών που προκύπτουν από την ανεπάρκεια ενός εκ των ενζύμων που συμμετέχουν στην σύνθεση της κορτιζόλης, μίας ορμόνης που παράγεται στα επινεφρίδια. Η Σ.Υ.Ε. κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο χαρακτήρα¹.

Διαβάστε Περισσότερα

Η ανεπάρκεια της κορτιζόλης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ACTH (αδρενοκορτικοτρόπος ορμόνη), που εκκρίνεται από την υπόφυση, η οποία με τη σειρά της οδηγεί στην υπερπλασία των επινεφριδίων, με αποτέλεσμα ένα ευρύτατο φάσμα κλινικών εκδηλώσεων².

Η πιο συχνή αιτία της Σ.Υ.Ε. είναι η ανεπάρκεια του ενζύμου 21- υδροξυλάση και ανευρίσκεται στο 90% των περιπτώσεων³.

Συμβατικά, η ανεπάρκεια του ενζύμου 21- υδροξυλάση διακρίνεται σε κλασική και μη κλασική μορφή. Η κλασική μορφή ομαδοποιείται περαιτέρω σε 2 υποτύπους: εκείνον με «απώλεια άλατος» και εκείνον με «απλή αρρενοποποίηση»⁴.

Τα κλινικά συμπτώματα της νόσου εξαρτώνται από τον τύπο της νόσου, τη βαρύτητα του ελλείματος και το φύλο του ασθενούς. Οι ασθενείς που παρουσιάζουν απώλεια άλατος εμφανίζουν από τη νεογνική ή πρώτη βρεφική ηλικία, με διαταραχή πρόσληψης βάρους, εμέτους, αφυδάτωση και υπερκαλιαιμία. Τα θήλεα άτομα που έχουν Σ.Υ.Ε. μπορεί να εμφανίσουν αμφίβολα γεννητικά όργανα ή αρρενοποίηση ακόμα και προγεννητικά, λόγω της έκθεσής τους σε μεγάλες ποσότητες επινεφριδιακών ανδρογόνων, τα οποία παράγονται λόγω της υπερπλασίας των επινεφριδίων. Άλλα συμπτώματα, μεταξύ άλλων, που μπορεί να παρουσιάσουν οι πάσχοντες και των δύο φύλων είναι η αναστολή της ανάπτυξης με χαμηλό τελικό ύψος, σε σχέση με το αναμενόμενο, η διαταραχή της ήβης, η υπογονιμότητα, η υπερτρίχωση και εμφάνιση μεταβολικού συνδρομου.^5,6

Η διάγνωση της νόσου μπορεί να γίνει κατά τη γέννηση, με εφαρμογή προληπτικού screening για μεταβολικές νόσους σε ιδιωτικό πλαίσιο, καθώς προς το παρόν ο έλεγχος για LC-FAODs δεν περιλαμβάνεται στις παθήσεις που ελέγχονται βάσει του εθνικού προγράμματος Προληπτικού Ελέγχου Νεογνών. Σε περίπτωση που το ΝΒS δεν είναι διαθέσιμο και υπάρχουν κλινικά ευρήματα, γίνεται μέτρηση της 17- υδρόξυ προγεστερόνης, οι τιμές της οποίας είναι κατά κανόνα πολύ υψηλές ακόμα και αμέσως μετά τη γέννηση, ειδικά στην κλασική μορφή της ανεπάρκειας του ενζύμου 21- υδροξυλάση. Στα πλαίσια της διερεύνησης, μπορεί να γίνει μέτρηση ηλεκτρολυτών του ορού, μέτρηση άλλων ορμονών, που θα βοηθήσουν στην αναγνώριση του ενζύμου που ανεπαρκεί, ενώ, είναι πιθανόν, ο ασθενής να υποβληθεί και στην δοκιμασία cosyntropin (δοκιμασία
διέγερσης ACTH). O γενετικός έλεγχος δεν κρίνεται πάντα απαραίτητος για τη διάγνωση, εκτός αν τα αποτελέσματα του υπόλοιπου ελέγχου δεν είναι καθοριστικά για τη διάγνωση ή αν υπάρχει ανάγκη γενετικής συμβουλευτικής⁷.

Η αντιμετώπιση της Σ.Υ.Ε. περιλαμβάνει την επίτευξη τριών βασικών κλινικών στόχων: την υποκατάσταση της κορτιζόλης (και της αλδοστερόνης, εφόσον χρειάζεται) , τη μείωση της έκθεσης σε υψηλά επίπεδα επινεφριδιακών ανδρογόνων ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του ασθενούς και την αποφυγή υπερθεραπείας με τις επιπλοκές που αυτή συνεπάγεται⁸.

Βιβλιογραφία

J Clin Endocrinol Metab, March 2008, 93(3):653– 660.
J Steroid Biochem Mol Biol. 2015 Sep; 153: 63–71.
N Engl J Med.2003;349:776–788.
Endocrinol Metab Clin North Am. 2015 Jun; 44(2): 275–296.
Seminars in reproductive medicine. 2012 Oct;30(5):400–409.
J Clin Endocrinol Metab. 2010 Nov; 95(11): 5110–5121.
Eur J Hum Genet. 2020;28(10):1341.
J. Clin. Endocrinol. Metab. 2013, 98, 2645–2655.

Επινεφριδιακή

Ανεπάρκεια

Η επινεφριδιακή ανεπάρκεια είναι μια σπάνια νόσος η οποία αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ, σπανιότερα μπορεί να παρουσιαστεί ως οξεία κατάσταση, δυνητικά απειλητική για τη ζωή (επινεφριδιακή κρίση). H συχνότερη αιτία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας είναι η απότομη διακοπή της λήψης κορτικοστεροειδών μετά από μακροχρόνια θεραπεία.

Διαβάστε Περισσότερα

Διακρίνεται σε:

Πρωτοπαθή (Νόσος Addison), όταν τα επινεφρίδια χάνουν την ικανότητα τους να παράγουν τις ορμόνες για τις οποίες είναι υπεύθυνα. Εκτός αν εμπλέκονται κάποιες λοιμώξεις, κακοήθειες ή διαταραχές της αιμάτωσης των επινεφριδίων, η συνηθέστερη αιτία είναι αυτοάνοση. Μάλιστα, στις ανεπτυγμένες χώρες, οι 8- 9 στις 10 περιπτώσεις νόσου Addison έχουν αυτοάνοση αιτιολογία³. Η συχνότητα εμφάνισής της είναι περίπου 100- 140 άτομα ανά εκατομμύριο¹.
Δευτεροπαθή και τριτοπαθή (ή κεντρικού τύπου), όταν η αδυναμία έκκρισης των επινεφριδιακών ορμονών οφείλεται σε ανεπαρκή έκκριση των απαραίτητων ορμονών από την υπόφυση (κορτικοτροπίνη, ACTH) ή τον υποθάλαμο (εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης, CRH) του εγκεφάλου, αντίστοιχα. Ο υποθάλαμος, η υπόφυση και τα επινεφρίδια σχηματίζουν έναν ορμονικό άξονα, τον «άξονα υποθαλάμου- υπόφυσης- επινεφριδίων», βάσει του οποίου ρυθμίζεται η παραγωγή των επινεφριδιακών ορμονών. Βλάβες στον υποθάλαμο ή στην υπόφυση από τοπικούς (όγκοι, διαταραχές αιμάτωσης) ή συστηματικούς (λοιμώξεις, συγγενείς παθήσεις) παράγοντες διαταράσσουν τη λειτουργία του άξονα με τελικό αποδέκτη την εύρυθμη λειτουργία των επινεφριδίων. Η κεντρικού τύπου επινεφριδιακή ανεπάρκεια έχει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης επηρεάζοντας 150- 280 άτομα ανά εκατομμύριο^2,3

Τα συμπτώματα της επινεφριδιακής ανεπάρκειας είναι μη ειδικά και καθιστούν τη διάγνωση δύσκολη. Η κόπωση, η αδυναμία, η ανορεξία και η απώλεια βάρους είναι συμπτώματα και των δύο τύπων της επινεφριδιακής ανεπάρκειας, ενώ, στη νόσο Addison πιθανόν να συνυπάρχουν και δυσχρωμίες του δέρματος, συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα όπως ναυτία και έμετοι. Συχνά, μεταξύ άλλων, παρατηρείται υπόταση, μυαλγίες και αρθραλγίες⁴

Η επινεφριδιακή ανεπάρκεια πρέπει να εντάσσεται στη διαφορική διάγνωση ασθενών που παρουσιάζουν μη ειδικά συμπτώματα που επιμένουν, όπως ναυτία, κόπωση ή υπόταση. Η διάγνωση γίνεται με πρωινή μέτρηση της κορτιζόλης και της ACTH, ενώ, επιβεβαιώνεται με τη δοκιμασία έκκρισης της ACTH. Προκειμένου να διασαφηνιστεί η υποκείμενη αιτία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας, ο θεράπων γιατρός θα προχωρήσει σε μέτρηση των αυτοαντισωμάτων έναντι της 21-α υδροξυλάσης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, πιθανόν να χρειαστεί και απεικόνιση του εγκεφάλου⁵

Η θεραπεία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας βασίζεται στην επαρκή υποκατάσταση της κορτιζόλης και των άλλων επινεφριδιακών ορμονών που ανεπαρκούν, ώστε να αποφευχθεί επινεφριδιακή κρίση.

Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τους ασθενείς, τους γιατρούς τους και τους ερευνητές. Κατά την τελευταία δεκαετία, μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα και μειωμένη ποιότητα ζωής σε ασθενείς με επινεφριδιακή ανεπάρκεια. Αυτά τα ευρήματα μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να οφείλονται στην αποτυχία της θεραπείας υποκατάστασης της κορτιζόλης, με τέτοιο τρόπο ώστε να μιμείται τον φυσιολογικό κιρκάδιο ρυθμό έκκρισης κορτιζόλης⁶.

The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 2016;101(2):364–369.
Annals of Endocrinology (Paris). 2017;78(6):490–494.
Lancet. 2014;383(9935):2152–2167.
https://www.uptodate.com/contents/adrenal-insufficiency-beyond-the-basics
J Clin Endocrinol Metab. 2016 Feb;101(2):364-89.
Lancet Diabetes Endocrinol 2015; 3: 216–26


Επινεφριδιακή
	Ανεπάρκεια Η επινεφριδιακή ανεπάρκεια είναι μια σπάνια νόσος η οποία αναπτύσσεται με την πάροδο του χρόνου, ενώ, σπανιότερα μπορεί να παρουσιαστεί ως οξεία κατάσταση, δυνητικά απειλητική για τη ζωή (επινεφριδιακή κρίση). H συχνότερη αιτία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας είναι η απότομη διακοπή της λήψης κορτικοστεροειδών μετά από μακροχρόνια θεραπεία. Διαβάστε Περισσότερα Διακρίνεται σε: Πρωτοπαθή (Νόσος Addison), όταν τα επινεφρίδια χάνουν την ικανότητα τους να παράγουν τις ορμόνες για τις οποίες είναι υπεύθυνα. Εκτός αν εμπλέκονται κάποιες λοιμώξεις, κακοήθειες ή διαταραχές της αιμάτωσης των επινεφριδίων, η συνηθέστερη αιτία είναι αυτοάνοση. Μάλιστα, στις ανεπτυγμένες χώρες, οι 8- 9 στις 10 περιπτώσεις νόσου Addison έχουν αυτοάνοση αιτιολογία³. Η συχνότητα εμφάνισής της είναι περίπου 100- 140 άτομα ανά εκατομμύριο¹. Δευτεροπαθή και τριτοπαθή (ή κεντρικού τύπου), όταν η αδυναμία έκκρισης των επινεφριδιακών ορμονών οφείλεται σε ανεπαρκή έκκριση των απαραίτητων ορμονών από την υπόφυση (κορτικοτροπίνη, ACTH) ή τον υποθάλαμο (εκλυτική ορμόνη της κορτικοτροπίνης, CRH) του εγκεφάλου, αντίστοιχα. Ο υποθάλαμος, η υπόφυση και τα επινεφρίδια σχηματίζουν έναν ορμονικό άξονα, τον «άξονα υποθαλάμου- υπόφυσης- επινεφριδίων», βάσει του οποίου ρυθμίζεται η παραγωγή των επινεφριδιακών ορμονών. Βλάβες στον υποθάλαμο ή στην υπόφυση από τοπικούς (όγκοι, διαταραχές αιμάτωσης) ή συστηματικούς (λοιμώξεις, συγγενείς παθήσεις) παράγοντες διαταράσσουν τη λειτουργία του άξονα με τελικό αποδέκτη την εύρυθμη λειτουργία των επινεφριδίων. Η κεντρικού τύπου επινεφριδιακή ανεπάρκεια έχει μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης επηρεάζοντας 150- 280 άτομα ανά εκατομμύριο^2,3 Τα συμπτώματα της επινεφριδιακής ανεπάρκειας είναι μη ειδικά και καθιστούν τη διάγνωση δύσκολη. Η κόπωση, η αδυναμία, η ανορεξία και η απώλεια βάρους είναι συμπτώματα και των δύο τύπων της επινεφριδιακής ανεπάρκειας, ενώ, στη νόσο Addison πιθανόν να συνυπάρχουν και δυσχρωμίες του δέρματος, συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα όπως ναυτία και έμετοι. Συχνά, μεταξύ άλλων, παρατηρείται υπόταση, μυαλγίες και αρθραλγίες⁴ Η επινεφριδιακή ανεπάρκεια πρέπει να εντάσσεται στη διαφορική διάγνωση ασθενών που παρουσιάζουν μη ειδικά συμπτώματα που επιμένουν, όπως ναυτία, κόπωση ή υπόταση. Η διάγνωση γίνεται με πρωινή μέτρηση της κορτιζόλης και της ACTH, ενώ, επιβεβαιώνεται με τη δοκιμασία έκκρισης της ACTH. Προκειμένου να διασαφηνιστεί η υποκείμενη αιτία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας, ο θεράπων γιατρός θα προχωρήσει σε μέτρηση των αυτοαντισωμάτων έναντι της 21-α υδροξυλάσης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα, πιθανόν να χρειαστεί και απεικόνιση του εγκεφάλου⁵ Η θεραπεία της επινεφριδιακής ανεπάρκειας βασίζεται στην επαρκή υποκατάσταση της κορτιζόλης και των άλλων επινεφριδιακών ορμονών που ανεπαρκούν, ώστε να αποφευχθεί επινεφριδιακή κρίση. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τους ασθενείς, τους γιατρούς τους και τους ερευνητές. Κατά την τελευταία δεκαετία, μακροχρόνιες μελέτες έχουν δείξει αυξημένη θνησιμότητα και νοσηρότητα και μειωμένη ποιότητα ζωής σε ασθενείς με επινεφριδιακή ανεπάρκεια. Αυτά τα ευρήματα μπορεί, τουλάχιστον εν μέρει, να οφείλονται στην αποτυχία της θεραπείας υποκατάστασης της κορτιζόλης, με τέτοιο τρόπο ώστε να μιμείται τον φυσιολογικό κιρκάδιο ρυθμό έκκρισης κορτιζόλης⁶. The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 2016;101(2):364–369. Annals of Endocrinology (Paris). 2017;78(6):490–494. Lancet. 2014;383(9935):2152–2167. https://www.uptodate.com/contents/adrenal-insufficiency-beyond-the-basics J Clin Endocrinol Metab. 2016 Feb;101(2):364-89. Lancet Diabetes Endocrinol 2015; 3: 216–26

Σοβαρή Σιελόρροια

σε έδαφος χρονίας νευρολογικής νόσου

Ως σιελόρροια ορίζεται η υπερπαραγωγή ή η αδυναμία ελέγχου της σιέλου (του σάλιου) πέρα από τα όρια των χειλιών¹. Είναι σύμπτωμα που αξιολογείται μετά την ηλικία των 36 μηνών, οπότε και θεωρείται ότι έχει κατακτηθεί πλήρως ο έλεγχος της στοματικής κοιλότητας.

Διαβάστε Περισσότερα

Η παθολογική σιελόρροια μπορεί να είναι μεμονωμένο φαινόμενο στα πλαίσια της υπερέκκρισης σιέλου ή να εμφανίζεται στα πλαίσια νευρολογικών διαταραχών, όπως η εγκεφαλική παράλυση ή η νόσος Parkinson, ή ως ανεπιθύμητη ενέργεια ορισμένων φαρμάκων.

Οι ενήλικες ασθενείς με νόσο Parkinson παρουσιάζουν σιελόρροια σε ποσοστό που αγγίζει το 80%², ενώ, σιελόρροια παρατηρείται, μεταξύ άλλων συμπτωμάτων, σε ένα ποσοστό 10- 38% των παιδιών με εγκεφαλική παράλυση³.

Οι επιπτώσεις της σιελόρροιας στους ασθενείς με εγκεφαλική παράλυση είναι πολύπλευρες- σωματικές και ψυχοκοινωνικές. Η σιελόρροια μπορεί να προκαλέσει περιστοματική δερματίτιδα, με κίνδυνο επιμόλυνσης, λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού λόγω εισροφήσεων και αφυδάτωση που προκαλείται από την απώλεια σιέλου. Παράλληλα, προκαλεί δυσάρεστα συναισθήματα αμηχανίας στον ασθενή και στους φροντιστές του με κίνδυνο κοινωνικής αποχής και απομόνωσης, ενώ, μπορεί να σταθεί εμπόδιο στην εκπαίδευση και στην αυτοεκτίμηση του ασθενούς⁴.

Η σιελόρροια, σύμφωνα με την «Αμερικάνικη Ακαδημία για την Εγκεφαλική Παράλυση και την Αναπτυξιακή Ιατρική» μπορεί να αντιμετωπιστεί με μια σειρά μεθόδων, που περιλαμβάνουν συμπεριφορική προσέγγιση, φαρμακευτική παρέμβαση προκειμένου να μειωθούν οι εκκρίσεις, τοπικές ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης, μέχρι και χειρουργική επανατοποθέτηση ή/και απολίνωση σιελογόνων αδένων, εφόσον δεν έχουν αποδώσει οι προηγούμενες μέθοδοι⁵.

Βιβλιογραφία

Paediatric. Drugs. 2012;14:263–269.
Neurol. Sci. 2002;23:S121–S122.
Dysphagia: Foundation, Theory and Practice. John Wiley & Sons Ltd; West Sussex, UK: 2006. p. 126.
European Journal of Paediatric Neurology. 2016;20(4):524 531.
https://www.aacpdm.org/publications/care-pathways/sialorrhea-in-cerebral-palsy

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας.

Θεραπευτικοί

Τομείς